Sayısız alanda hizmet veren işletmerin sahip olduğu çok farklı özelliklerde kaldırma ve işletme makinalarının, asansörlerin, basınçlı kapların, iş makinalarının ve işletmenin faaliyet alanına bağlı olarak (örneğin gaz yakma tesislerinde kullanılan makinaların) güvenlik kontrollerinin, tahribatsız muayenelerinin ve elektriksel güvenlik muayenelerinin yaptırılması gerekmektedir.
Örnek vermek gerekirse; ilgili standartlarda aksine bir kriter gösterilmediği sürece kaldırma ve iletme makinalarının, beyan edilen yükün minimum 1,25 katını, etkili ve güvenli bir şekilde kaldıracak ve askıda tutabilecek güçte olması gerekmektedir. Ek olarak, söz konusu bu makinelerin belirtilen yüke karşı dayanıklı ve yeterli yük frenlerinin düzenli olarak kontrol edilmesi gerekmektedir. Kaldırma ve iletme makinalarının düzenli aralıklarla yapılması gereken kontrolleri, makine mühendisleri, makine teknikerleri veya yüksek teknikerler tarafından yapılmak zorundadır. Bu kontroller tahribatsız muayene yöntemleri ile yapılacak ise, bu kontrollerin sadece TS EN ISO 9712 standardına göre eğitim almış mühendisler, teknikerler veya yüksek teknikerler tarafından yapılması gerekmektedir (TS EN ISO 9712 Tahribatsız muayene - NDT personelinin kalifikasyonu ve belgelendirme - Genel özellikler).
Basınçlı kaplarda yapılan muayeneler ise temel ilke olarak hidrostatik test esasına dayanmaktadır. Bu testler genel olarak, standartlarda aksine bir kriter gösterilmemişse, işletme basıncının 1,5 katı ile ve bir yılı geçmeyen sürelerle yapılmaktadır. Ancak basınçlı kabın özellikleri veya bunları kullanan işletmelerden kaynaklanan zorunlu hallerde hidrostatik test yapma imkanı bulunmuyorsa, tahribatsız muayene yöntemleri de uygulanmaktadır. Bu kapsamda kalorifer kazanları, buhar kazanları, kızgın yağ kazanları, kızgın su kazanları ve basınçlı kaplar için muayene hizmetleri verilmektedir.
Diğer bir muayene konusu ise iş makineleridir. Ülkemiz mevzuatında iş makinalarının periyodik kontrolleri ile ilgili olarak herhangi bir yasal düzenleme söz konusu değildir. Ancak genel olarak iş makinaları, yukarıda açıklanan kaldırma ve iletme makinaları ya da basınçlı kaplar gibi, kullanımı sırasında sağlık ve güvenlik koşullarını sağlaması gerekmektedir. Bu kapsama çekiciler, çekici dozerler, greyderler, yükleyiciler, kazıcı yükleyiciler, ekskavatörler, damperli kamyonlar, sondaj makinaları, kompresörler gibi iş makineleri girmektedir. İşçi sağlığı ve güvenliği ile ilgili yasal düzenlemelerde düzenli kontrollerin yetkili kuruluşlar tarafından yapılması gerekmektedir.
Bir diğer muayene hizmeti konusu asansörlerdir. Asansörler, yürüyen merdivenler, yük asansörleri, cephe asansörleri, inşaat asansörleri ve servis asansörleri de güvenlik açısından düzenli olarak kontrol edilmek zorundadır. 2011 yılında yayınlanan Asansör Bakım ve İşletme Yönetmeliği’ne göre, asansörlerin düzenli muayeneleri, TS EN ISO IEC 17020 standardına göre akredite olmuş A Tipi Muayene Kuruluşları tarafından yılda en az bir kere yapılmak zorundadır.
Muayene hizmetleri kapsamında genel olarak verilen hizmetler şunlardır:
Yetkili muayene kuruluşları teknolojik altyapıları uygun olduğu takdirde, muayene hizmetleri yanında şu laboratuvar hizmetlerini de vermektedir:
Muayene kuruluşları aynı zamanda üçüncü taraf denetimler ve güvenlik denetimleri de gerçekleştirmektedir. Üçüncü taraf denetimler kapsamında tedarikçi denetimleri, habersiz denetimler, şahit denetimleri, gizli müşteri denetimleri ve yükleme kontrolleri yapılmaktadır. Güvenlik denetimleri kapsamında da sızma (penetrasyon) testleri, PCI DSS denetimleri ve sertifikasyonu, Cobit denetimleri, kuruma özel güvenlik denetimleri, BT genel kontrolleri denetimleri, uygulama kontrolleri denetimleri ve teknik destek denetimleri gerçekleştirilmektedir.
2012 yılında Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu çıkarılmıştır. Bu kanun, işyerlerinde iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanmasına ve mevcut sağlık ve güvenlik koşullarına iyileştirilmesine yönelik esasları düzenlemekte ve bu konudaki işveren ve çalışanların görev, yetki, sorumluluk, hak ve yükümlülüklerini düzenlemektir. Yukarıda özetlenen bütün muayene ve kontrollerin temelinde bu yasa bulunmaktadır.
